عصبانیت کودکان
عصبانیت کودکان
همه‌ی ما در زمان‌هایی عصبانی می‌شویم. کودکان نیز گاهی عصبانی می‌شوند. عصبانیت و خشم نوعی احساس و هیجان و برانگیختگی است. عصبانیت ممکن است در واکنش به طرد‌شدن، تحقیر و مسخره‌شدن، مجبور به کاری گشتن و آزار دیدن باشد. در هنگام عصبانیت افراد می‌توانند احساس خود را بیان کنند و به دیگران بگویند که خشمگین هستند ولی اجازه‌ی پرخاشگری یعنی دادزدن، آسیب‌زدن به دیگران و اشیا، پرت‌کردن و … ندارند. وجود تنش و پرخاشگری در محیط خانه و اجتماع، برنامه‌های خشن تلویزیون، بازی‌های کامپیوتری نامناسب و خشن از عوامل پرخاشگری هستند.
پرخاشگری ممکن است علامت برخی از اختلالات روان‌پزشکی مثل اختلال نقص‌تمرکز/ بیش‌فعالی، افسردگی و اختلال دوقطبی، اضطراب، اختلال نافرمانی/مقابله‌جویی و اختلال طیف اوتیسم و … باشد. قدم اول کنترل خشم این است که نشانه‌های اولیه‌ی عصبانیت را بشناسیم: لرزش‌صدا، لرزش دست‌ها، تپش‌قلب، سفتی‌عضلات، تنفس‌تند و سخت و … در زمان بروز علائم خشم هیچ تصمیمی نمی‌گیریم و حرفی نمی‌زنیم. تلاش می‌کنیم تا آرام شویم: عضلات را شل می‌کنیم، آب به صورت‌مان می‌زنیم، قدم می‌زنیم، می‌شماریم و آرام نفس می‌کشیم. بعد از آرام شدن به موضوع فکر می‌کنیم و علت عصبانیت‌مان را بررسی می‌کنیم و سعی می‌کنیم مشکل و مسئله را حل کنیم. اگر عصبانیت نشانه‌ای از یک اختلال است باید به متخصص مراجعه و از درمان‌های مناسب دارویی یا غیردارویی بهره برد. والدین باید به کودکان روش‌های آرام‌سازی در هنگام عصبانیت را بیاموزند. می توان از حواس مختلف کودکان برای آرام کردن آنها هنگام خشم استفاده کرد: گوش دادن به موسیقی، کشیدن نقاشی، دویدن، بیرون رفتن و قدم زدن، پاشیدن آب به صورت ، فشردن خمیر بازی و …
به کودکان مهارت های ارتباط و بیان و ابراز احساس را بیاموزید. کودکان باید بدانند چگونه قاطع و بدون پرخاش درخواست‌های‌شان را بگویند. روش‌های حل‌مسئله را به کودک آموزش دهید. کودک باید بداند که چگونه برای هر مسئله راه‌حل‌های مختلف را بررسی و بهترین را انتخاب کند. کودک باید یاد بگیرد چگونه از خنده و شوخی در موقعیت‌های سخت استفاده کند و در سخت‌ترین موقعیت‌ها هم به جنبه‌ی خنده‌دار موضوع توجه کند تا آرام بماند. کودک باید کارهای ممنوع و مجاز در هنگام عصبانیت را بشناسد.
کارهای ممنوع :شکستن وسایل، فریاد زدن بر سر کسی، آسیب رساندن به خودشان، قشقرق راه انداختن، پرت کردن چیزی به طرف کسی
کارهای مجاز در عصبانیت:
- گریه کردن در یک محل خلوت.
• نقاشی کشیدن.
• صحبت کردن راجع به موضوع ناراحت کننده.
• پاره کردن روزنامه های قدیمی یا خط خطی کردن آنها. - دور شدن از موقعیت.
• بازی با گل یا خاک.
• نفس عمیق و آهسته کشیدن.
• کمک خواستن.
• گوش دادن به موسیقی - رفتن به جایی ساکت و آرام.
• نوشتن.
نصیحت و سخنرانی نکنید. الگوی خوبی باشید.
دکتر محمدرضا کاظمي
فوق تخصص روانپزشکي کودکان و نوجوانان
