نوشته‌ها

سندروم تورت چیست؟

 

سندروم تورت یک مشکل در سیستم عصبی است، که باعث می شود افراد حرکات یا صداهای ناگهانی تولید کنند.که تیک نامیده می شوند.و قابل کنترل نیستند. به عنوان مثال، کسی که دارای تورت است، ممکن است چشمک بزند و گلویش را بارها و بارها صاف کند. بعضی از افراد ممکن است کلمات ناخوشایندی را که قصد ندارند بگویند از دهانشان بپرد.

درمان می تواند تیک را کنترل کند. اما برخی افراد به هیچ وجه به آن نیازی ندارند مگر اینکه علائم واقعا آنها را ناراحت کند.

علل

این علایم به قسمت های مختلف مغز مرتبط است، از جمله ناحیه ای به نام گانگلیون بازال ، که به کنترل حرکات بدن کمک می کند.

تفاوت ها ممکن است روی سلول های عصبی و مواد شیمیایی که پیام های بین آنها را حمل می کنند، تاثیر بگذارد. محققان بر این باورند که مشکل در شبکه مغزی ممکن است درایجاد تورت نقش داشته باشد.

پزشکان دقیقا نمی دانند چه چیزی باعث این مشکلات در مغز می شود، اما احتمالا ژن ها در این رابطه نقش بازی می کنند. احتمال بر این است که بیش از یک دلیل برای این اختلال  وجود داشته باشد.

افرادی که دارای اعضای خانواده دارای اختلال تورت هستند بیشتر احتمال دارد به این اختلال مبتلا شوند. اما افراد در یک خانواده ممکن است علایم متفاوتی داشته باشند.

علایم

علامت اصلی تیک است. برخی از آنها بسیار خفیف هستند و حتی قابل توجه نیستند. دیگرعلایم اغلب اتفاق می افتند و واضح هستند.

استرس، هیجان،  یا بیماری وخستگی می تواند آنها را بدتر کند. نوع شدیدتر آنها می توانند شرم آور باشند و بر زندگی اجتماعی  یا کار شما تأثیر بگذارند.

دو نوع تیک وجود دارد:

تیک های موتور شامل حرکت هستند.که عبارتند از:

تکان دادن دست یا سر

چشمک زدن

شکلک درآوردن

به هم فشردن دندان ها

بالا انداختن شانه

تیک های صوتی عبارتند از:

عوعو کردن یا جیغ زدن

صاف کردن گلو

سرفه کردن

ناله کردن

تکرار صحبت های دیگران

داد زدن

خرناس کشیدن

فحش دادن

 

تیک می تواند ساده یا پیچیده باشد، یک تیک ساده بر روی یک یا چند قسمت از بدن تاثیر می گذارد، مثل چشمک زدن چشم یا شکلک درآوردن درچهره.

تیک های پیچیده شامل بسیاری از قسمت های بدن یا گفتن کلمات است.مانند پریدن و فحش دادن.

قبل ازتیک های حرکتی ، ممکن است حسی مانند  تنش را احساس کنید. جنبش باعث می شود تا احساسات از بین بروند. شما ممکن است بتوانید برای مدت طولانی خود را نگه دارید، اما احتمالا نمیتوانید آنها را متوقف کنید.

پزشکان مطمئن نیستند چرا، اما حدود نیمی از افراد مبتلا به تورت نیز علایم اختلال بیش فعالی کمبود توجه را دارند.

شما ممکن است دچار مشکلاتی مانند  توجه کردن ،به مدت طولانی یکجا نشستن، و تمام کردن تکالیف را داشته باشید.

تورت همچنین علت مشکلاتی مانند:

اضطراب

معلولیت های یادگیری مانند نارساخوانی،

، افکار و رفتارهایی که شما نمیتوانید کنترل کنید مثل شستن دستهای خود برای بارها و بارها، اختلال وسواسی-اجباری (OCD)

 

تشخیص

اگر شما یا فرزندتان علائم تورت، داشته باشید، ممکن است پزشک از شما بخواهد که به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید،

هیچ آزمایشی برای این وضعیت وجود ندارد، اما او از شما سوالاتی خواهد پرسید مانند:

علت مراجعه شما به اینجا چه بود؟

آیا شما اغلب بدن خود را به گونه ای حرکت می دهید که نمی توانید آن را کنترل کنید؟

این اتفاق چقدر طول می کشد؟

آیا تا به حال کلماتی یا صداهایی را بیان کرده اید که معنی خاصی نداشته باشند؟ این ها چه موقع شروع می شوند؟

آیا چیزی وجود دارد که علایم شما رابهبود ببخشد؟ چه چیزی این علایم را بدتر می کند؟

آیا شما احساس اضطراب می کنید یا مشکل تمرکز دارید؟

آیا فرد دیگری در خانواده شما دارای این نوع علائم است؟

پزشک ممکن است از شما  MRI و ct scan بگیرد.

سوالاتی که ممکن است شما از پزشک خود بپرسید :

این علائم چه مدت طول می کشد؟ آیا آنها هرگز از بین خواهند رفت؟

آیا به آزمایشات بیشتری نیاز است؟ به چه نوع متخصصینی باید مراجعه کنم؟

آیا به درمان نیاز دارم؟ آیا درمان ها عوارض جانبی دارند؟

اگر فرزند شما تیک داشته باشد می توانید از پزشک خود بپرسید که این علایم چقدر طول می کشند و برای کمک به مواجهه با علایم در خانه و مدرسه چه کاری می توان انجام داد؟

درمان

بیشتر اوقات، تیک ها ملایم هستند و نیازی به درمان نیست.اگر تیک ها برای شما مشکل ایجاد کنند ممکن است پزشک شما برای شما دارو تجویز کند. این کارممکن است برای پیدا کردن دوز مناسب که به کنترل تیک ها کمک می کند، واجتناب از عوارض جانبی کمی طول بکشد، بنابراین صبور باشید . و با پزشک خود همکاری کنید.

در کنار دارو، ممکن است بخواهید بحث درمان را هم در نظر بگیرید. یک روانشناس یا مشاور می تواند به شما در یادگیری نحوه برخورد با مسایل اجتماعی مربوط به تیک های شما و دیگر علایمی که منجر به آن می شود به شما کمک کند.

رفتار درمانی نیز می تواند  کمک کننده باشد. یک نوع خاص رفتار درمانی، به نام آموزش عادت-معکوس، به شما می آموزد که چگونه تشخیص دهید که چه وقت یک تیک در حال آمدن است و سپس به روشی که آن را متوقف کند اقدام کنید.

 

از خودتان مراقبت کنید

اغلب سخت ترین قسمت زندگی با تورت این است که با خجالت و ناامیدی درمواجهه با تیک هایی که نمی توانید آنها را کنترل

کنید، مقابله کنید.

در حالی که از پزشک خود کمک می گیرید، می توانید چند عمل دیگر را برای داشتن احساس بهتر انجام دهید

دریافت پشتیبانی: خانواده، دوستان، تیم مراقبت های بهداشتی یا گروه های حمایت کننده می تواند به شما در حل مشکلات تورت کمک کند.

فعال ماندن: ورزش کنید نقاشی بکشید و یا برای انجام کارها داوطلب شوید.این فعالیت ها علایم را درذهن شما از بین میبرد.

ریلکس کنید: یک کتاب بخوانید، به موسیقی گوش دهید، مراقبه یا یوگا انجام دهید می توانید از فعالیت های کم اهمیت لذت ببرید و با استرس هایی که می تواند منجر به تیک شود، مقابله کنید.

به خود آموزش دهید: در مورد وضعیت خود همه چیز را بیاموزید تا بدانید که در زمانی که علائم رخ می دهند چه کاری باید انجام دهید.

اگر فرزند شما دارای اختلال تورت است ،  با اعضای  مدرسه او در مورد آن صحبت کنید.  شما می توانید  به کارکنان مدرسه حقایق  را  درمورد شرایط موجود بگویید و ببینید که آنها چه نوع حمایتی می توانند از او داشته باشند مانند آموزش های اضافی و یا قرار دادن او در کلاس های کوچکتر.

همچنین ممکن است برای یک کودک مبتلا به بیماری انطباق با جامعه سخت باشد. به او کمک کنید تا شیوه هایی را برای مقابله کردن با آزار و اذیت و نظرات دیگرکودکان تمرین کند.

اختلال تیک

اختلال تیک

“تیک” دو نوع “حرکتی” و “صوتی” دارد.
تیک حرکتی حرکات ناگهانی، سریع، کلیشه‌ای، تکرارشونده و غیرموزون هستند.
تیک‌های صوتی نیز ایجاد صداهای تکرارشونده و کلیشه‌ای و ناگهانی هستند.

تیک‌ها ممکن است ساده یا پیچیده باشند. تیک‌ها ممکن است گذرا یا مزمن باشند. تیک از هر سنی ممکن است شروع شود ولی معمولا تیک‌های حرکتی از ۵ تا ۸ سالگی و تیک‌های صوتی از ۸ تا ۱۱ سالگی شروع می‌شوند. هر فرد ممکن است فقط تیک حرکتی یا تیک صوتی داشته باشد و یا هر دو تیک را به طور همزمان و یا در دوره‌های جداگانه تجربه کند. در مواردی که فردی هر دو تیک را در دوره‌ای از اختلال داشته باشد اختلال وی ” توره” ( یا تورت) نام می‌گیرد.

تیک معمولا زمینه‌ی ارثی دارد. بیش از ۲۵ درصد کودکان ممکن است در طول زندگی تیک را در دوره‌ای تجربه کنند. در اکثر موارد تیک‌ها گذرا هستند و بعد از دوره‌ی کوتاهی خود‌به‌خود بهبود می‌یابند. تیک‌های مزمن بیش از یک‌سال تداوم می‌یابند. تیک غیر ارادی است. تیک‌ها معمولا از حرکات ساده مثل پلک‌زدن و ابرو بالا‌انداختن شروع می‌شوند و در ادامه ممکن است علاوه بر صورت، سروگردن، اندام‌ها و تنه را درگیر کنند و ممکن است تیک‌های صوتی مثل بالا‌کشیدن بینی، سرفه، صاف‌کردن‌گلو و یا تکرار غیرارادی برخی اصوات یا عبارات به آن اضافه شود.

سیر اختلال تیک به صورت طبیعی شامل دوره‌های عود و بهبود علائم است.  در هر دوره‌ی عود ممکن است علائم نسبت به دوره‌ی قبل تغییر کند و شدت آن نیز کم و زیاد شود. در سیر معمول تیک، به‌تدریج تیک‌های ساده‌تر به سمت تیک‌های پیچیده‌تر می‌روند. در نهایت و به طور معمول تیک‌های مزمن در دوره‌ی نوجوانی فروکش نموده و در اکثر موارد قبل از بیست سالگی بهبود می‌یابند. به ندرت ممکن است تیک بعد از بیست سالگی ادامه داشته باشند.

تیک با اختلال نقص‌تمرکز/ بیش‌فعالی و وسواس همراهی زیادی دارد. اختلال یادگیری و تکانش‌گری هم ممکن است با تیک همراه باشند. تیک در دوره‌های پراسترس و با اضطراب، خستگی و بی‌خوابی تشدید پیدا می‌کند. اگر خود فرد و یا اطرافیان به تیک توجه زیادی نشان بدهند تیک تشدید می‌شود. تیک در دوره‌های آرامش، تعطیلی و استراحت و با بی‌توجهی به آن کاهش می‌یابد.  تیک غیرارادی است ولی فرد می‌تواند به صورت ارادی آن را کنترل کند ولی در این صورت تمرکزش کم شده و دچار تنش می‌شود. کودکان بالای ده سال گزارشی از احساس تنش شبیه خارش و یا قلقلک را قبل از بروز تیک در ناحیه‌ی درگیر می‌دهند که با بروز تیک موقتا از بین رفته و مجددا و به‌تدریج شدت می‌گیرد و دور جدیدی از علامت را سبب می‌شود.

توجه زیاد به تیک، دعواکردن با کودک، مجبورکردن او به کنترل تیک و مواردی از این دست سبب افزایش و تداوم تیک شده و ممکن است مشکلات دیگری را هم در کودک ایجاد کنند.
تیک نیاز به درمان دارویی ندارد مگر اینکه:
-خود فرد یا اطرافیان او را اذیت کند
-مشکلاتی در انجام کارهای روزمره‌اش ایجاد کند
-دیگران کودک را مورد تمسخر یا شماتت قرار دهند.

درمان‌های دارویی سبب کنترل تیک می‌شوند تا زمانی که بهبود خود‌به‌خود اتفاق بیفتد. والدین باید:
– به تیک توجه نکنند بلکه به کودک توجه کنند.
-کودک را به دلیل تیک دعوا نکنند.
-استرس‌های پیرامونی کودک را کنترل کنند.

خوب است که کودکان دچار تیک در روزهای اول مدرسه با نظارت و حمایت آموزگار خود توضیحی در مورد تیک به همکلاسی‌های‌شان بدهند. این کار سبب می‌شود که دیگر کودکان با کودک مبتلا همدلی کرده و او را مورد تمسخر قرار ندهند و در عین حال کودک مبتلا احساس راحتی بیشتری خواهد داشت و در نتیجه انرژی و تمرکزش صرف کنترل علائم نمی‌شود. روش ” وارونه‌سازی عادت” از طریق جایگزین کردن یک عادت ارادی به جای تیک غیرارادی زیر نظر درمانگر روش خوب و موثری در کنترل و درمان تیک خصوصا در نوجوانان است.

دکتر محمدرضا کاظمي

فوق تخصص روانپزشکي کودکان و نوجوانان