رشد
نوزاد تا ۴ هفتگی به صدای زنگ واکنش نشان می‌دهد. برای یک لحظه به اشیای متحرک توجه می‌کند.
شیرخوار از ۴ هفتگی اشیای متحرک را تا خط وسط دنبال می‌کند. اشیا را نگه نمی‌دارد و بلافاصله می‌اندازد.
از ۱۶ هفتگی شیئی را که به کندی حرکت می‌کند به خوبی دنبال می‌کند. با مشاهده‌ی اشیای آویزان بازوانش را به حرکت در می‌آورد.
از ۲۸ هفتگی هریک از دست‌ها را برای گرفتن اسباب‌بازی دراز می‌کند. جغجغه را به صدا درآورده و تکان می‌دهد.
از ۴۰ هفتگی دو شئ را در خط وسط با هم جور می‌کند. سعی می‌کند نوشتن را تقلید نماید.
از ۵۲ هفتگی چیزهای تازه را جستجو می‌کند.
در ۱۸ ماهگی با سه، چهار مکعب برج درست می‌کند. کاغذ را به طور خودبه‌خود خط‌خطی می‌کند و نوشتن را تقلید می‌کند.
در ۲ سالگی از شش یا هفت مکعب برج می‌سازد. مکعب‌ها را شبیه قطار دنبال هم می‌چیند. رفتارهای تازه یاد می‌گیرد.
در ۳ سالگی از نه یا ده مکعب برج می‌سازد. دایره و صلیب را کپی می‌کند. با سه مکعب پل می‌سازد.
در ۴ سالگی چهار رقم را تکرار می‌کند. سه شئ را با اشاره‌ی صحیح نام می‌برد.
در ۵ سالگی مربع را کپی می‌کند. انسانی قابل تشخیص با سر، تنه و دست وپا نقاشی می‌کند. ده چیز را به درستی می‌شمارد.
در ۶ سالگی مثلث را کپی می‌کند. نام خود را می‌نویسد.
رشد طبیعی کلام:
در یک‌سالگی کودک اسم خودش را می‌شناسد. از هدایت‌های همراه با ایما و اشاره مثل ” بای‌بای” پیروی می‌کند.
در یک‌سالگی کلمات مختلط و اصوات نامفهوم به کار می‌برد. از اشارات ارتباطی مثل نشان‌دادن استفاده می‌کند.
در دوسالگی اکثر اشیای رایج را نام می‌برد. عبارت دوکلمه‌ای یا طولانی‌تر به کار می‌برد.
در دوسالگی از تعداد کمی حروف‌اصافه مثل ” در” و ضمایر مثل ” تو”و”مرا” استفاده می‌کند ولی همواره به‌جا به کار نمی‌برد. از دستورات ساده بدون اشاره پیروی می‌کند.
در سه‌سالگی جملات ۳تا۴ کلمه‌ای می‌سازد که فعل و فاعل دارند ولی ساده‌اند. دستورات ۲ مرحله‌ای را اجرا می‌کند. جملات ۵تا۷ سیلابی را تکرار می‌کند.
در سه‌سالگی تکلم کودک برای اعضای خانواده قابل درک است.
در چهارسالگی حوادث گذشته‌ی نزدیک را بازگو می‌کند. سوالات مربوط به محیط اطراف را می‌فهمد. از حروف ربط استفاده می‌کند. افراد غریبه کلام کودک را درک می‌کنند.
در پنج‌سالگی در مورد احساسات صحبت می‌کند. اکثر حروف اضافه‌ی مربوط به مکان (مثل بالا، کنار) و مربوط به زمان (مثل قبل، بعد، تا) را درک می‌کند.
در پنج‌سالگی دستورات ۳مرحله‌ای را اجرا می‌کند.
در شش‌سالگی واژه‌ها را به وسیله‌ی کارکرد تعریف‌می‌کند. انواعی از جملات مرکب دارای ساختار مناسب به کار می‌برد.
در شش‌سالگی تمامی بخش‌های کلام مثل فعل، اسم، صفت، حروف‌ربط و اضافه را به کار می‌برد.
در هشت‌سالگی از خواندن کتاب‌های ساده لذت می‌برد. از لطیفه و معما لذت می‌برد. به‌راحتی مسائل و اندیشه‌ها را بیان می‌کند.
در هشت‌سالگی درخواست‌های غیر‌مستقیم را درک می‌کند مثلا اگر کسی بگوید هوا گرم است آن را به صورت درخواست باز کردن پنجره درک می‌کند. تمامی اصوات کلامی را به شیوه‌ی بزرگسالان تلفظ می‌کند.
دکتر محمدرضا کاظمي
فوق تخصص روانپزشکي کودکان و نوجوانان
