اسباب‌بازی مناسب برای کودکان
اسباب‌بازی مناسب برای کودکان
از بدو تولد تا شش‌ماهگی
– بازى بدنى که حتى در نخستين ماه‌ها آغاز مى‌شود، عمدتاً به رشد و تکامل اعمال حرکتى درشت مانند کنترل اندام‌ها تنه و سر کمک مى‌کند. کودک، در ماه اول و دوم پس از تولد، به فعاليت‌هاى عضلاني، لگد زدن، برگشتن، غلت زدن، تکان دادن دست‌ها و ساير حرکات شناخته‌یٔ بدنى علاقه دارد.
– کودک در يک ماهگى جغجغه را لمس مى‌کند و زود مى‌اندازد.
– کودک در دو و نیم ماهگى مى‌تواند جغجغه را تکان دهد و يکى از سرگرمى‌هاى او بيرون آوردن صداهاى مختلف از حنجره است.
– از حدود ۲ يا ۳ ماهگى بازى اکتشافى که به‌صورت بازى با انگشتان است آغاز مى‌شود.
– کودک از ۱ تا ۴ ماهگى صدا و رنگ را کشف مى‌کند و هنگامى به اسباب‌بازى نگاه خواهد کرد که اسباب‌بازى در معرض ديد او قرار بگيرد. از سه‌ماهگى به بعد علاقهٔ کودک به اسباب‌بازى شديدتر خواهد شد و کودک خواهد کوشيد، با حرکت هر دو دست، اسباب‌بازى را به سوى خود بکشد و با آن تماس يابد. در چنين سني، مى‌توان جسمى حرکت‌کننده را به تختخواب بچه آويخت و تصاوير رنگى در اتاق او قرار داد. اسباب‌بازى يا جغجغه‌اى به آرامى در کنار چشمان کودک حرکت دهيد، به‌طورى‌که چشمان او مسير حرکت اسباب‌بازى را دنبال کند. به کودک اجازه دهيد شیئی (جغجغه، پيمانهٔ پلاستيکى و …) را که در دستان او هست چنگ بزند، به صدا درآورد و آن را تکان دهد. اين کار باعث سرگرمى کودک مى‌شود.
– کودک در چهار و نیم ماهگى هر شىء را که مى‌بيند و در دسترس او قرار دارد، برمى‌دارد، به‌طرف دهان مى‌برد، مى‌مکد، تکان مى‌دهد و پرت مى‌کند. اشياء مختلفى (مانند قطعات و پيمانه‌ها …) در اختيار او قرار دهيد تا آنها را بگيرد. کودک احتمالاً دوست دارد اين اشياء را به دهان ببرد، بنابراين، از تميز بودن و اندازهٔ آنها که امکان بلعيدن آنها وجود نداشته باشد، اطمينان پيدا کند. جغجغه‌اى را پشت سر کودک تکان دهيد تا امکان برگشتن و گرفتن آن را بيابد.
– در پنج‌ماهگى بررسى اسباب‌بازى‌ها با چشم، خيره شدن به دست‌ها و زياد شدن حرکات صدایى باعث تفريح و لذت کودک است.
در پنج‌ماهگي، وقتى که مکعبى در دسترس کودک قرار مى‌گيرد، به آن نگاهى مى‌کند و با خوشحالى آن را مى‌گيرد.
از شش ماهگی
– در ماه ششم خنديدن، پرتاب کردن اسباب‌بازى‌ها و لذت بردن از صداى به زمين خوردن آنها و کشيدن اسباب‌بازى‌ها به طرف خود، اگر به نخ بسته شده باشند، کودک را به وجد مى‌آورد.
۱. کودک در شش‌ماهگي، به مدت پنج الى ده دقيقه مى‌تواند خودش را با اسباب‌بازى‌هاى خود سرگرم کند.
۲. در شش‌ماهگى علاقهٔ فراوانى دارد که به همه چيز دست بزند. مى‌خواهد همه چيز را در دهان بگذارد. اسباب‌بازى‌ها را از طريق نگاه کردن، لمس کردن، به دهان گذاشتن و زمين زدن کشف کند. بنابراين، اجازه دهيد کودک با وسايل معمولى مثل بشقاب، قابلمه، قاشق، روزنامه، پارچه و … خانه بازى کند.
۳. کودک در شش‌ماهگى صورت خود را با کشيدن ملحفه مخفى مى‌کند و سپس آن را کنار مى‌زند.
– در هفت‌ماهگي، دستکارى اشيای محيط زندگي، مچاله کردن کاغذ، بازى با قاشق و فنجان، برداشتن کلاه از سر، پایين کشيدن جوراب‌هاى خود، بازى با آب، اگر در طشت ريخته شود، خنده و دست تکان دادن و فرياد کشيدن در مقابل افراد آشنا و سر را براى مخفى شدن و بازى کردن، گرداندن، از انواع بازى‌هاى اين سن است.
۱. در هفت‌ماهگى کودک مى‌تواند اسباب‌بازى را از يک دست به دست ديگر بدهد؛ اسباب‌بازى را بيندازد و نگاه کند که کجا مى‌افتد؛ اسباب‌بازى را بر روى سطحى که توليد صدا مى‌کند به حرکت درآورد و از ميان اسباب‌بازى‌ها، اسباب‌بازى‌هاى حرکت‌دار و صدادار را ترجيح مى‌دهد. اسباب‌بازى‌هاى هل‌دادنى يا کشيدنى را با يک تکه نخ طورى متصل کنيد که کودک بتواند آن را در طول اتاق، ميز يا تختخواب بکشد.
۲. در هفت‌ماهگى دست خود را زير شير آب مى‌گيرد و از ريزش آب بر روى دست خود خوشش مى‌آيد و لذت فراوان مى‌برد.
۳. بازى تقليدى مانند تقليد از آهنگ صداى مادر و ساير پستانداران در هفت تا هشت‌ماهگى آشکارا مشاهده‌شدنى است. با کودک حرف بزنيد و صداى او را تقليد کنيد؛ به‌ويژه وقتى که به او غذا مى‌دهيد يا لباس او را تعويض مى‌کنيد، دربارهٔ غذا و لباس با او حرف بزنيد؛ مثلاً بگوئيد: ‘حالا دکمه رو مى‌بندم.’ دربارهٔ تصاويرى که او مى‌بيند با او حرف بزنيد، از طرز سخن گفتن بچگانه استفاده نکنيد. هنگام حرف زدن مستقيماً به بچه نگاه و از جملات کامل و درست استفاده کنيد.
دکتر محمدرضا کاظمي
فوق تخصص روانپزشکي کودکان و نوجوانان
