اسهال و استفراغ کودکان و شیرخواران

نکات اولیه و مهم درباره اسهال و استفراغ کودکان و شیرخواران

۱- اکثریت موارد اسهال و استفراغ بچه ها ویروسی هستند، و سیر خود بخود محدود شونده ای طی ۴-۳ روز دارند و بنابراین نیاز به درمان اختصاصی ندارند.

۲- خطری که بچه ها و خصوصا شیرخواران کم وزن رو در اسهال و استفراغ در وهله اول تهدید می کند “کم آبی بدن” و به هم خوردن تعادل الکترولیت های بدن می باشد؛ و بنابراین اولویت اقدامات درمانی در اسهال و استفراغ بچه ها همیشه با حفظ تعادل آب و الکترولیت است.

۳- در بیشتر موارد تجویز مایعات خوراکی از راه دهان کافی است، و در موارد خفیف بیماری شاید اصلا حتی نیاز به ORS هم نباشد و تنها افزایش حجم مایعاتی که کودک همیشه می خورد کافی باشد. ((( لعاب برنج با کمی نمک، آب سیب و آب هویج (هر دو رقیق شده به نسبت ۱ به ۱ با آب) چای کمرنگ (به خاطر محتوای پتاسیم آن)، موز، و …..)))

۴- در موارد شدیدتر، علاوه بر مایعات و غذاهای خانگی شاید ORS هم در فواصل غذاها و مایعات خانگی لازم باشد. اینکه اُ آر اس هم علاوه بر مایعات و غذاهای خانگی لازم است یا خیر، و نیز مقدار اون را وضعیت هایدریشن کودک (مقدار آب بدن کودک) تعیین می کند.

۵- علائم فیزیکی مهم در تخمین وضعیت هایدریشن (میزان آب بدن) کودک عبارتند از:

تغییرات وزن نسبت به روزهای قبل، مقدار ادرار کودک، مرطوب بودن مخاط ها خصوصا زبان، گودی زیر چشم، و تورگور یا الاستیسیتی پوست.

۶- هر بسته ORS باید در یک لیتر آب (تقریبا ۴ لیوان) به خوبی حل بشود، و به تدریج داده شود.

بهتر است محلول ORS پس از تهیه، در پارچ دربسته در یخجال نگهداری شود تا محتوای بی کربنات آن  تدریجا به صورت CO2 از دست نرود.

۷- بهتر است هر چه از محلول که پس از ۲۴ ساعت مصرف نشد دور ریخته شود و در صورت ادامه بیماری، بسته بعدی آماده شود.

۸- به عنوان یک تخمین نه چندان دقیق می شود گفت برای هر بار اجابت مزاج آبکی، بهتر است ۱۰ سی سی از محلول ORS به ازاء هر کیلوگرم وزن داده شود؛ مثلا کودک ۸ کیلوی ی که در هر ۲۴ ساعت ۵ بار اجابت مزاج آبکی و حجیم دارد باید در ۲۴ ساعت، پنج وعده ۸۰ سی سی یعنی ۴۰۰ سی سی ORS مصرف کند.

۹- هر چه ORS خنک تر داده شود، بهتر تحمل می شود. به همین ترتیب بهتر است دفعات مصرف آن بیشتر، و حجم هر دفعه کمتر باشد تا احتمال استفراغ کمتر شود.

۱۰- باید به یاد داشت که با وجود اینکه اقدامات سرپایی در منزل و درمانگاه در اغلب موارد کافی هستند، در صورت بروز علائمی مانند تب بالا، بیحالی شدید، تغییرات تنفس (تنفس اسیدوتیک)، وجود خون در اسهال، تکرر زیاد استفراغ، بی اشتهایی شدید کودک که مانع جبران مایعات از دست رفته بشود، و ……، ممکن است بررسی های آزمایشگاهی مثل چک الکترولیت، چک VBG، و حتی بستری موقت و تامین مایعات به روش داخل وریدی، یا تجویز آنتی بیوتیک ضروری شوند.

دکتر محسن جوادزاده؛ فوق تخصص اعصاب کودکان

استفاده از مطلب فوق با ذکر منبع بلامانع است.
کلینیک فوق تخصصی راد