بایگانی برچسب برای: فوق تخصص روانپزشکی کودکان و نوجوانان

سن مناسب برای مهدکودک سه‌سالگی است. توصیه می‌شود در این سن کودکان به مهدکودک بروند. کودکان تا سه‌سالگی به‌طور طبیعی اضطراب‌جدایی دارند و ترجیح آن است که در منزل و توسط مراقبین آشنا نگه‌داری شوند. تجربه‌ی جداشدن از والدین و مراقبین یکی از مزایای مهدکودک است. بدین‌ترتیب کودک برای مراحل بعدی و از جمله مدرسه آماده می‌شود. از دیگر مزایای مهدکودک، یادگیری مهارت‌های اجتماعی و تعامل با هم‌سالان است.
مهدکودک به بهبود گفتار و رفع برخی اشکالات گفتاری کمک می‌کند. کودک در مهد یاد می‌گیرد که ساختارهای اجتماعی را بپذیرد. متوجه می‌شود که باید برخی محدودیت‌ها را قبول کند و بر اساس قوانین عمل کند. یکی دیگر از مزایای مهدکودک این است که اگر مشکلاتی مثل اضطراب‌جدایی وجود داشته باشد زودتر شناسایی و رفع می‌شوند تا در مراحل بعدی مثل مدرسه مشکل‌ساز نشوند. برخی استعداد‌ها و توانایی‌های کودک در مهدکودک شناسایی و خلاقیت و مسئولیت‌پذیری او تقویت می‌شود. “مهدکودک” باید تمام این خصوصیات را داشته باشد و از مربیان آموزش‌دیده بهره‌مند باشد. فرزند شما به ” مهدکودک” نیاز دارد نه جایی که فقط برای چند ساعت از او نگاه‌داری کنند.
پس پرس‌وجو و تحقیق کنید و انتخاب کنید.

دکتر محمدرضا کاظمي

فوق تخصص روانپزشکي کودکان و نوجوانان

لجبازی از رفتارهای منفی شایع در کودکان است. در لج‌بازی کودک با استفاده از رفتارهایی سعی میکند که والدین را متقاعد کند که به خواسته‌هایش تن بدهند. داد و فریاد، گریه، روی زمین خوابیدن، پا کوبیدن، خود را زدن، قهر‌کردن رفتارهایی هستند که کودک لج‌باز برای رسیدن به خواسته‌اش از آن‌ها استفاده می‌کند. به لج‌بازی کودک توجه نشان ندهید. طوری رفتار کنید که گویی رفتارهای او را نمی‌بینید و صدای او را نمی‌شنوید.

به هیچ عنوان در مقابل لج‌بازی کوتاه نیایید. کودک باید بفهمد که با لج‌بازی به خواسته‌اش نخواهد رسید. اگر فرزند شما در خیابان جیغ می‌زند و پا می‌کوبد خجالت نکشید. شما مسئول جیغ‌زدن او نیستید، شما مسئول تربیت او هستید. نقطه‌ی‌ضعف خود را آشکار نکنید.

فرزند شما نباید بفهمد که شما از رفتار او در میهمانی و خیابان معذب می‌شوید و ممکن است به خواسته‌اش تن بدهید. بی‌توجهی به لج‌بازی در ابتدای کار سبب تشدید لج‌بازی‌های کودک می‌شود.اصلا دل‌سرد و نا‌امید نشوید.  حوصله کنید، حوصله کنید، حوصله کنید حتما به نتیجه می‌رسید.

تربیت معجزه‌آسا وجود ندارد. با کمی صبر، لج‌بازی کودک کنترل می‌شود و می‌آموزد که لج‌بازی راه رسیدن به خواسته نیست.

دکتر محمدرضا کاظمي

فوق تخصص روانپزشکي کودکان و نوجوانان

اعتماد‌به‌نفس مجموعه‌ی باور و نظری است که هر فرد به خودش و توانایی‌هایش دارد.
“اعتماد‌به‌نفس” مهم است و باید واقع‌بینانه باشد.

برای افزایش اعتماد‌به‌نفس در کودک:
به او توجه کنید. کارهای مثبت او را تشویق کنید. کارهای خوب کودک را در حضور خودش برای دیگران تعریف کنید.
او را با دیگران مقایسه نکنید. توانایی‌های دیگران را به رخ او نکشید. به جای بازگو کردن مکرر ضعف‌ها و ناتوانی‌هایش، به او کمک کنید آن‌ها را برطرف کند.
مهارت‌های زندگی از جمله “توانایی حل مسئله” را به او بیاموزید.
او را تحقیر نکنید. پرسش‌هایش را پاسخ بدهید.
به او مسئولیت‌های متناسب با سن بدهید و تلاش او برای انجام مسئولیت را مورد تشویق قرار بدهید. توجه بکنید که تلاش مهم است و نه نتیجه.
اگر در انجام مسئولیت محوله موفق نبود به او یاد بدهید اشکالاتش را رفع کند.
به جای کودک صحبت نکنید. وظایف او را خودتان انجام ندهید. اجازه بدهید یاد بگیرد که چگونه از پس مشکلاتش بربیاید. شما گاهی راه‌نمایی و همیشه تشویقش کنید.
اضطراب خودتان را کنار بگذارید و درمان کنید. تنش‌های محیط را کم کنید. مواظب باشید تبعیض‌آمیز برخورد نکنید.
داستان‌هایی از توانایی‌های افراد و تلاش و سخت‌کوشی آن‌ها برای کودک تعریف کنید. برای کودک وقت بگذارید.
به او اجازه بدهید احساسات خود را بیان کند. در مقابل ترس‌های کودک با خشم و تندی برخورد نکنید.
از الفاظ نامناسب استفاده نکنید. از عبارات محبت‌آمیز و مشوق برای صداکردن کودک‌تان استفاده کنید.

هر مقصدی راهی دارد و هر مشکلی راه‌حلی.
خوب نگاه کنید، فکر کنید، تلاش کنید، کمک بگیرید، دل‌سرد نشوید، حتما موفق خواهید شد. شک نکنید.

دکتر محمدرضا کاظمي

فوق تخصص روانپزشکي کودکان و نوجوانان

عصبانیت کودکان

همه‌ی ما در زمان‌هایی عصبانی می‌شویم. کودکان نیز گاهی عصبانی می‌شوند. عصبانیت و خشم نوعی احساس و هیجان و برانگیختگی است. عصبانیت ممکن است در واکنش به طرد‌شدن، تحقیر و مسخره‌شدن، مجبور به کاری گشتن و آزار دیدن باشد. در هنگام عصبانیت افراد می‌توانند احساس خود را بیان کنند و به دیگران بگویند که خشمگین هستند ولی اجازه‌ی پرخاشگری یعنی دادزدن، آسیب‌زدن به دیگران و اشیا، پرت‌کردن و … ندارند. وجود‌‌ تنش و پرخاشگری در محیط خانه و اجتماع، برنامه‌های خشن تلویزیون، بازی‌های کامپیوتری نامناسب و خشن از عوامل پرخاشگری هستند.

پرخاشگری ممکن است علامت برخی از  اختلالات روان‌پزشکی مثل اختلال نقص‌تمرکز/ بیش‌فعالی، افسردگی و اختلال دوقطبی، اضطراب، اختلال نافرمانی/مقابله‌جویی و اختلال طیف اوتیسم و … باشد. قدم اول کنترل خشم این است که نشانه‌های اولیه‌ی عصبانیت را بشناسیم: لرزش‌صدا، لرزش دست‌ها، تپش‌قلب، سفتی‌عضلات، تنفس‌تند و سخت و …  در زمان بروز علائم خشم هیچ تصمیمی نمی‌گیریم و حرفی نمی‌زنیم. تلاش می‌کنیم تا آرام شویم: عضلات را شل می‌کنیم، آب به صورت‌مان می‌زنیم، قدم می‌زنیم، می‌شماریم و آرام نفس می‌کشیم. بعد از آرام شدن به موضوع فکر می‌کنیم و علت عصبانیت‌مان را بررسی می‌کنیم و سعی می‌کنیم مشکل و مسئله را حل کنیم.  اگر عصبانیت نشانه‌ای از یک اختلال است باید به متخصص مراجعه و از درمان‌های مناسب دارویی یا غیردارویی بهره برد. والدین باید به کودکان روش‌های آرام‌سازی در هنگام عصبانیت را بیاموزند. می توان از حواس مختلف کودکان برای آرام کردن آنها هنگام خشم استفاده کرد: گوش دادن به موسیقی، کشیدن نقاشی، دویدن، بیرون رفتن و قدم زدن، پاشیدن آب به صورت ، فشردن خمیر بازی و …

به کودکان مهارت های ارتباط و بیان و ابراز احساس را بیاموزید. کودکان باید بدانند چگونه قاطع و بدون پرخاش درخواست‌های‌شان را بگویند. روش‌های حل‌مسئله را به کودک آموزش دهید. کودک باید بداند که چگونه برای هر مسئله راه‌حل‌های مختلف را بررسی و بهترین را انتخاب کند. کودک باید یاد بگیرد چگونه از خنده و شوخی در موقعیت‌های سخت استفاده کند و در سخت‌ترین موقعیت‌ها هم به جنبه‌ی خنده‌دار موضوع توجه کند تا آرام بماند. کودک باید کارهای ممنوع و مجاز در هنگام عصبانیت را بشناسد.

کارهای ممنوع :شکستن وسایل، فریاد زدن بر سر کسی، آسیب رساندن به خودشان، قشقرق راه انداختن، پرت کردن چیزی به طرف کسی

کارهای مجاز در عصبانیت:

•   گریه کردن در یک محل خلوت.
  • نقاشی کشیدن.
  • صحبت کردن راجع به موضوع ناراحت کننده.
  • پاره کردن روزنامه های قدیمی یا خط خطی کردن آنها.
•   دور شدن از موقعیت.
  • بازی با گل یا خاک.
  • نفس عمیق و آهسته کشیدن.
  • کمک خواستن.
  • گوش دادن به موسیقی
• رفتن به جایی ساکت و آرام.
  • نوشتن.

نصیحت و سخنرانی نکنید. الگوی خوبی باشید.

دکتر محمدرضا کاظمي

فوق تخصص روانپزشکي کودکان و نوجوانان

اختلال تیک

“تیک” دو نوع “حرکتی” و “صوتی” دارد.
تیک حرکتی حرکات ناگهانی، سریع، کلیشه‌ای، تکرارشونده و غیرموزون هستند.
تیک‌های صوتی نیز ایجاد صداهای تکرارشونده و کلیشه‌ای و ناگهانی هستند.

تیک‌ها ممکن است ساده یا پیچیده باشند. تیک‌ها ممکن است گذرا یا مزمن باشند. تیک از هر سنی ممکن است شروع شود ولی معمولا تیک‌های حرکتی از ۵ تا ۸ سالگی و تیک‌های صوتی از ۸ تا ۱۱ سالگی شروع می‌شوند. هر فرد ممکن است فقط تیک حرکتی یا تیک صوتی داشته باشد و یا هر دو تیک را به طور همزمان و یا در دوره‌های جداگانه تجربه کند. در مواردی که فردی هر دو تیک را در دوره‌ای از اختلال داشته باشد اختلال وی ” توره” ( یا تورت) نام می‌گیرد.

تیک معمولا زمینه‌ی ارثی دارد. بیش از ۲۵ درصد کودکان ممکن است در طول زندگی تیک را در دوره‌ای تجربه کنند. در اکثر موارد تیک‌ها گذرا هستند و بعد از دوره‌ی کوتاهی خود‌به‌خود بهبود می‌یابند. تیک‌های مزمن بیش از یک‌سال تداوم می‌یابند. تیک غیر ارادی است. تیک‌ها معمولا از حرکات ساده مثل پلک‌زدن و ابرو بالا‌انداختن شروع می‌شوند و در ادامه ممکن است علاوه بر صورت، سروگردن، اندام‌ها و تنه را درگیر کنند و ممکن است تیک‌های صوتی مثل بالا‌کشیدن بینی، سرفه، صاف‌کردن‌گلو و یا تکرار غیرارادی برخی اصوات یا عبارات به آن اضافه شود.

سیر اختلال تیک به صورت طبیعی شامل دوره‌های عود و بهبود علائم است.  در هر دوره‌ی عود ممکن است علائم نسبت به دوره‌ی قبل تغییر کند و شدت آن نیز کم و زیاد شود. در سیر معمول تیک، به‌تدریج تیک‌های ساده‌تر به سمت تیک‌های پیچیده‌تر می‌روند. در نهایت و به طور معمول تیک‌های مزمن در دوره‌ی نوجوانی فروکش نموده و در اکثر موارد قبل از بیست سالگی بهبود می‌یابند. به ندرت ممکن است تیک بعد از بیست سالگی ادامه داشته باشند.

تیک با اختلال نقص‌تمرکز/ بیش‌فعالی و وسواس همراهی زیادی دارد. اختلال یادگیری و تکانش‌گری هم ممکن است با تیک همراه باشند. تیک در دوره‌های پراسترس و با اضطراب، خستگی و بی‌خوابی تشدید پیدا می‌کند. اگر خود فرد و یا اطرافیان به تیک توجه زیادی نشان بدهند تیک تشدید می‌شود. تیک در دوره‌های آرامش، تعطیلی و استراحت و با بی‌توجهی به آن کاهش می‌یابد.  تیک غیرارادی است ولی فرد می‌تواند به صورت ارادی آن را کنترل کند ولی در این صورت تمرکزش کم شده و دچار تنش می‌شود. کودکان بالای ده سال گزارشی از احساس تنش شبیه خارش و یا قلقلک را قبل از بروز تیک در ناحیه‌ی درگیر می‌دهند که با بروز تیک موقتا از بین رفته و مجددا و به‌تدریج شدت می‌گیرد و دور جدیدی از علامت را سبب می‌شود.

توجه زیاد به تیک، دعواکردن با کودک، مجبورکردن او به کنترل تیک و مواردی از این دست سبب افزایش و تداوم تیک شده و ممکن است مشکلات دیگری را هم در کودک ایجاد کنند.
تیک نیاز به درمان دارویی ندارد مگر اینکه:
-خود فرد یا اطرافیان او را اذیت کند
-مشکلاتی در انجام کارهای روزمره‌اش ایجاد کند
-دیگران کودک را مورد تمسخر یا شماتت قرار دهند.

درمان‌های دارویی سبب کنترل تیک می‌شوند تا زمانی که بهبود خود‌به‌خود اتفاق بیفتد. والدین باید:
– به تیک توجه نکنند بلکه به کودک توجه کنند.
-کودک را به دلیل تیک دعوا نکنند.
-استرس‌های پیرامونی کودک را کنترل کنند.

خوب است که کودکان دچار تیک در روزهای اول مدرسه با نظارت و حمایت آموزگار خود توضیحی در مورد تیک به همکلاسی‌های‌شان بدهند. این کار سبب می‌شود که دیگر کودکان با کودک مبتلا همدلی کرده و او را مورد تمسخر قرار ندهند و در عین حال کودک مبتلا احساس راحتی بیشتری خواهد داشت و در نتیجه انرژی و تمرکزش صرف کنترل علائم نمی‌شود. روش ” وارونه‌سازی عادت” از طریق جایگزین کردن یک عادت ارادی به جای تیک غیرارادی زیر نظر درمانگر روش خوب و موثری در کنترل و درمان تیک خصوصا در نوجوانان است.

دکتر محمدرضا کاظمي

فوق تخصص روانپزشکي کودکان و نوجوانان